Bijna 1 op de 5 bewoners van woonzorgcentra is psychiatrisch kwetsbaar
20-26 november: Week van de Ouderenzorg - Onderzoek Odisee-hogeschool legt blinde vlek in ouderenzorgbeleid bloot
Achttien procent van de bewoners in Vlaamse woonzorgcentra is psychiatrisch kwetsbaar. Dat blijkt uit een steekproef van Project Odette, een onderzoeksproject van de Odisee-hogeschool dat focust op ouderenzorg. Onderzoeker Katrin Gillis: "Bewoners hebben dringend nood aan meer en betere psychische zorg."
Het aantal bewoners met complexere zorgbehoeften in woonzorgcentra neemt toe. "Zorgverleners worden geconfronteerd met een groeiende diversiteit en complexiteit aan bewonersprofielen", vertelt Katrin Gillis van hogeschool Odisee. "Zo was er lang geen duidelijk beeld over het aandeel bewoners dat ooit een psychiatrische diagnose kreeg. Ons onderzoek toont aan dat het om zo’n 1 op de 5 bewoners gaat. Een psychiatrische diagnose verhoogt je kwetsbaarheid voor psychische destabilisatie."
Depressie, verslaving en psychose
"Verhuizen naar een woonzorgcentrum, plots moeten samenleven met leeftijdsgenoten: dat zijn in se al factoren die de kwetsbaarheid van een oudere kunnen verhogen", legt mede-onderzoeker Hilde Lahaye uit. "Bewoners met een diagnose zijn kwetsbaarder voor herval in het eerste jaar na verhuis. Het aanpassingsvermogen wordt uitgedaagd en de regulatie van stress en spanning kan heel erg onder druk komen te staan."
"Depressie, maar ook verslaving en psychose zijn veelvoorkomende diagnoses binnen deze groep. Een depressie maakt geen deel uit van een normaal verouderingsproces en vraagt dan ook een gespecialiseerde aanpak", verklaart Lahaye.
Zorgverleners niet genoeg voorbereid
Dat zorgpersoneel onvoldoende voorbereid is op bewoners met zulke psychiatrische bagage, ondervinden ze in woonzorgcentrum De Spoele in Sint-Niklaas aan den lijve: "Onze medewerkers getuigen dat de job hen mentaal veel zwaarder valt dan gedacht", vertelt verantwoordelijke Natacha Martens. "Op het fysieke aspect van de job voelen ze zich goed voorbereid, maar in hun opleiding komt vaak te weinig aan bod hoe ze moeten omgaan met bewoners die psychiatrische ondersteuning nodig hebben."
En die psychiatrische diagnose is vaak niet alles: "Bij de helft van de psychiatrisch kwetsbare bewoners is er sprake van een dubbeldiagnose", voegt Gillis toe. "De oudere heeft dan zowel een psychiatrische als een neurocognitieve stoornis, zoals dementie of de ziekte van Parkinson."
Al is er niet altijd sprake van een concrete diagnose, weet Martens uit ervaring. "Sommige bewoners vertonen duidelijk signalen van een psychiatrische kwetsbaarheid, maar die werd nooit officieel vastgesteld. Dan de juiste zorg toepassen, is niet evident. Daarbovenop hebben wij nu eenmaal niet dezelfde infrastructuur of expertise als een psychiatrisch ziekenhuis. Maar we hebben wel steeds vaker hetzelfde publiek."
Overheid moet financiering herzien
Conclusie: er moet dringend meer aandacht gaan naar psychische zorg voor ouderen in woonzorgcentra. En hoewel zorgvereniging Zorgpunt Waasland alvast interne opleidingen organiseert en een psycholoog in dienst nam, is er ruimere ondersteuning nodig. "Daarin zien we ook een duidelijke opdracht voor de overheid", zegt Gillis. "De financiering van de zorgnoden is nu te veel gericht op de fysieke toestand van bewoners, niet op hun psychische of sociale situatie. Dat moet anders. We moeten toewerken naar de best passende zorg, rekening houdend met de zorgnoden van de oudere. We willen ervoor zorgen dat een woonzorgcentrum een thuis kan zijn voor iedereen."
Niet voor publicatie
Voor extra informatie en interviews kan u contact opnemen met:
- Natacha Martens: woonzorgcentrum De Spoele, Sint-Niklaas - 0471 20 92 65 (via Natacha eventueel ook gesprek mogelijk met bewoners en de psycholoog van het woonzorgcentrum)
- Katrin Gillis: onderzoeker Project Odette, hogeschool Odisee - 0477 96 77 42
Hanne Van Daele
