Foto-expo hogeschool Odisee biedt andere kijk op ouderschap: "Opvoeding in kwetsbare situaties te vaak onderbelicht"

Vrijwilligersorganisatie Home-Start Vlaanderen en het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van Odisee-hogeschool openden op dinsdag 30 januari een foto-expo rond ouderschap. Met de expo willen ze een andere kijk bieden op betrokken ouderschap: weg van de stereotiepe beelden die we als norm voor een 'goed' gezin beschouwen, met meer oog voor ouders in kwetsbare situaties.

Twee jaar lang verkenden Home-Start Vlaanderen en het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van Odisee-hogeschool wat 'gedeeld en betrokken ouderschap' vandaag de dag inhoudt. "Via interviews en groepsgesprekken brachten we het perspectief van ouders, vrijwilligers en coördinatoren van Home-Start op betrokken ouderschap in kaart", aldus Philippe Noens, onderzoeker binnen het Kenniscentrum Gezinswetenschappen. "Samen met studenten uit onze opleiding Gezinswetenschappen legden we ouders stellingen voor zoals ‘mannen en vrouwen moeten evenveel doen in het huishouden’ of ‘een man is thuis de baas’. We vroegen ook naar gelijkenissen en verschillen tussen vaders en moeders in de opvoeding en lieten hen in kaart brengen wat ze liever anders hadden gezien in de opvoeding, hoe moeders en vaders elkaar kunnen helpen, waar ze hulp en steun vinden, en hoe ze hopen herinnerd te worden door hun kind(eren)."

De Congolese studente Gezinswetenschappen Nathalie Nkalamo-Mumba begeleidde hierin een groep van vaders van Afrikaanse afkomst. Sommigen van hen kwamen uit een samenleving waar vooral mannen de plak zwaaien, anderen dan weer uit een streek waar vrouwen het voor het zeggen hebben. "Ik zag bij beide groepen een grote motivatie om wat water bij de wijn te doen en de opvoeding meer samen aan te pakken", vertelde ze bij de opening van de expo. Ze zag een duidelijke evolutie en een trend naar meer diversiteit in de stijl van opvoeden. "Ook al zegt de ene 'volgens mij moet de vader de baas zijn' en de andere 'in mijn land heeft de moeder het laatste woord', in de praktijk vinden ze elkaar in het midden", stelde ze vast.

Oog voor ouderschap in kwetsbare situaties

Uit de groepsgesprekken maakten de onderzoekers bovendien op dat de manier waarop ouders in een kwetsbare situatie hun ouderschap vormgeven nog te vaak onderbelicht blijft. "De ideeën, de waarden en de normen van waaruit deze ouders hun ouderschap vormgeven komen minder aan bod, of worden te snel door anderen ingevuld", aldus Karlien Craps, algemeen coördinator bij Home-Start Vlaanderen. "Gelijkwaardig ouderschap betekent zoveel meer dan samen betrokken zijn bij de dagelijkse opvoeding. Je kan op veel manieren een betrokken ouder zijn. Vaak komt dat neer op jouw kinderen socio-emotioneel steunen, of fysiek aanwezig zijn, maar er wordt weinig gesproken over de financiële verantwoordelijkheid die ouders dragen, of de wijze waarop religie of cultuur een plaats krijgt.”

De manier waarop we in magazines, kranten, of op websites het gezinsleven in beeld brengen, vertelt ons veel over hoe we naar opvoeding kijken: wat we verwachten van ouders, wat een ‘goede’ ouder is, of hoort te doen en wat bijdraagt tot een ‘goed’ functionerend gezin. "Het bestaande beeldmateriaal over opvoeden en ouderschap schetst vaak een stereotiep ideaalbeeld van hoe een betrokken ouder eruitziet", vult Noens aan. "Moeders die hun kinderen knuffelen, vaders die met hun zoon op de schouders naar de horizon staren, een gezin dat met de handen in elkaar vrolijk de lucht in springt… Die beelden stroken niet met de dagdagelijkse, wat morsige realiteit van een gezin. Daar komt het vaak niet neer op samen met de kinderen naar de zee turen, maar op samen oplossingen zoeken voor pakweg een pedagogische studiedag, waarbij kinderen tijdens een weekdag opgevangen moeten worden."

"De foto's brengen hedendaags ouderschap in al zijn diversiteit prikkelend in beeld" - Philippe Noens, onderzoeker Kenniscentrum Gezinswetenschappen (hogeschool Odisee)

De fototentoonstelling ‘Gedeeld en betrokken ouderschap in beeld’ toont hoe ouders en kinderen in een kwetsbare situatie ouderschap concreet ervaren. "We kozen ervoor ons project met deze expo af te sluiten om ook hun perspectief eens te belichten", verklaart Noens. De beelden werden gemaakt door fotografe Iratxe Alvarez Hernandez en studente fotografie Mila Bilsen (Luca School of Arts). "De foto's geven een inkijk en dus ook meer inzicht in de wereld van ouders in kwetsbare situaties. Ze brengen hedendaags ouderschap in al zijn diversiteit prikkelend in beeld."

Beeldvorming over opvoeding bijstellen

Het project kreeg de steun van de Vlaamse Overheid, via de oproep ‘Gedeeld en betrokken ouderschap’ van de Afdeling Gelijke Kansen, Integratie en Inburgering. Ook het Steunpunt Kunstintegratie (KU Leuven) kende een subsidie toe. “Een beeld zegt meer dan woorden", vertelt minister van Gelijke Kansen Gwendolyn Rutten (Open Vld). "Met deze tentoonstelling wordt aan de hand van foto’s de dialoog gestart over iets wat we soms zo vanzelfsprekend vinden, maar waar toch nog uitdagingen rond zijn. Met deze bottom-up benadering kunnen we de beeldvorming over opvoedingssituaties bij gezinnen in een kwetsbare situatie maatschappelijk breed bijstellen."

Praktische informatie

De tentoonstelling is nog tot en met 22 februari 2024 op weekdagen te bezoeken op Odisee campus Schaarbeek (Huart Hamoirlaan 136, Brussel). Daarna gaat de tentoonstelling op reis door Vlaanderen en Brussel.

Interesse om de tentoonstelling te ontlenen of (dichter bij je thuis of werk) te bezoeken? Surf naar https://kcgezinswetenschappen.odisee.be/fototentoonstelling-gedeeld-en-betrokken-ouderschap-in-beeld

Niet voor publicatie

Voor meer informatie of interviews kan u contact opnemen met:

Interesse in een gesprek met een ouder, een vrijwilliger of coördinator die gezinnen in een kwetsbare situatie ondersteunt? Contacteer Karlien Craps, Algemeen coördinator Home-Start Vlaanderen vzw, 0497 55 56 28.

Hanne Van Daele

Algemeen persmedewerker, hogeschool Odisee

• hanne.vandaele@odisee.be
• 0471 21 10 04