Helft beheerders assistentiewoningen bereid om lege woningen tijdelijk aan te bieden aan pas gescheiden ouders
Donderdag 15 mei - Internationale Dag van het Gezin - Kenniscentrum Gezinswetenschappen sprak 2.000 gezinnen en zoekt oplossingen voor hun concrete woonvragen
Assistentiewoningen, bedoeld voor ouderen met een zorgbehoefte, blijven soms tijdelijk of voor een langere periode leeg staan. Tegelijk zijn er heel wat gezinnen op zoek naar een tijdelijke woning. Dat geldt zeker voor ouders die uit elkaar gaan en die snel een woning nodig hebben. Op de gewone huurmarkt vinden zij moeilijk een geschikte en betaalbare woning. Kunnen we deze vraag en dit aanbod niet matchen, vraagt het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van hogeschool Odisee zich af, op 15 mei, Internationale Dag van het Gezin.
Het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van Odisee-hogeschool besloot de vraag te stellen aan de beheerders van assistentiewoningen: zijn jullie bereid om tijdelijk lege woningen aan te bieden aan pas gescheiden ouders met een acute woonnood? Welke voorwaarden zien jullie om deze formule mogelijk te maken? Want assistentiewoningen zijn natuurlijk in eerste instantie bedoeld voor ouderen van 65+.
Zo'n 160 beheerders van assistentiewoningen vulden de enquête in; 42% van hen heeft effectief te maken met leegstand, soms voor korte tijd, maar soms ook voor meer dan drie maanden. Het goede nieuws is dat zowat de helft van de respondenten (47%) positief staat tegenover een breder woonpubliek, 34% is neutraal; slechts 19% ziet dat echt niet zitten.
Gezinnen welkom, maar ouderen willen ook rust
Op de specifieke vraag of nieuwe bewoners ook alleenstaande ouders kunnen zijn die een scheiding doormaken, antwoordt eenzelfde aandeel (47%) positief, twijfelt 27%, en heeft 28% van de beheerders toch een probleem met deze doelgroep. Vooral de mix van gezinnen met jonge kinderen met ouderen die op rust gesteld zijn, schrikt sommige beheerders af.
Om de formule te laten slagen, zijn er dus wel enkele voorwaarden nodig: de woonoplossing moet tijdelijk zijn, de rust van de oudere bewoners moet gegarandeerd blijven, en het moet financieel haalbaar zijn voor alle betrokken partijen. Assistentiewoningen zijn immers vaak geen goedkope woningen; als het budget van het jonge gezin niet volstaat, zou de overheid het verschil moeten bijpassen.
"De wooncrisis in Vlaanderen laat zich zeer sterk voelen bij jonge gezinnen, in het bijzonder op het moment dat zij een scheiding doormaken. Met minder geld moeten ze dan snel op zoek naar een woning op een huurmarkt die al onder druk staat." - Kathleen Emmery, Kenniscentrum Gezinswetenschappen
Wettelijk kan een mix van bewoners alleszins al. Assistentiewoningen mogen tot 25% van hun capaciteit verhuren aan min-65-jarigen met een verminderde zelfredzaamheid. Voor een nog bredere openstelling – bijvoorbeeld naar alleenstaande ouders, of mensen zonder zorgvraag – kunnen er juridische en praktische bezwaren opduiken, zoals de erkenningsregels, het huishoudelijk reglement, de infrastructuur, prijszetting en samenlevingsvormen met kinderen.
Er zijn alvast enkele beheerders die de doelgroep graag verwelkomen: “Personen in een echtscheiding laten wij binnen dit kader al toe in onze assistentiewoningen", reageert Marc Driesen, bestuurder van Paloma Vlaanderen. "De mix van bewoners ervaren zowel wij als onze bewoners als een troef. Samen met de overheid en belangenorganisaties moet wel een debat gevoerd worden over de dagprijs van de basisdienstverlening.”
Gezinsreflex in het woondebat
“Het wordt tijd om het debat open te gooien”, vindt ook Kathleen Emmery, coördinator van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen. “De wooncrisis in Vlaanderen laat zich zeer sterk voelen bij jonge gezinnen, in het bijzonder op het moment dat zij een scheiding doormaken. Met minder geld moeten ze dan snel op zoek naar een woning op een huurmarkt die al onder druk staat. Vaak staan ze niet bovenaan de lijst van verhuurders, om niet te zeggen dat ze soms zelfs met discriminatie te maken krijgen. Dat leerden we uit de gesprekken met gezinnen tijdens het Gezinskabinet, een initiatief waarbij we ongeveer 2.000 gezinnen beluisterden.”
“Het klopt dat er nog enkele praktische bezwaren moeten aangepakt worden,” vult Emmery nog aan, “maar als de wil er is – en dat blijkt toch uit onze bevraging – kunnen assistentiewoningen mits de juiste begeleiding, goede afspraken en tijdelijke contracten, deel worden van een ruimer palet aan woonoplossingen voor gezinnen. We vinden het hoopvol dat deze oplossing al vermeld staat in de beleidsnota van Vlaams minister van Wonen Melissa Depraetere. Natuurlijk moeten ook de lokale besturen, welzijnsorganisaties en de gezinnen zelf hierin een stem hebben.”
Niet voor publicatie
Het rapport “Leegstaande assistentiewoningen om acute woonnoden naar aanleiding van een (echt)scheiding op te vangen?” is op vraag beschikbaar.
Voor verdere vragen en interviews kun je contact opnemen met persverantwoordelijke Hanne Van Daele. Zij brengt je graag in contact met onderstaande personen:
- Kathleen Emmery, coördinator Kenniscentrum Gezinswetenschappen
- Marc Driesen, Directeur Paloma Vlaanderen vzw
Hanne Van Daele
Meer weten
Het Gezinskabinet
https://kcgezinswetenschappen.odisee.be/onderzoeksprojecten/gezinskabinet
In ‘Gezinskabinet – Gezinnen aan het woord’, een project van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen en de Gezinsbond dat liep van november 2023 tot en met september 2025 zetten we de vragen en behoeften van gezinnen centraal. De centrale vraag die we stelden aan gezinnen, was: “Hoe kan jij als gezin (beter) ondersteund worden, door wie en wanneer?” En dan vooral tijdens transitiemomenten die gezinnen meemaken, want vaak zijn dat de momenten waarop gezinnen extra nood hebben aan ondersteuning en voelbaar wordt waar er nog tekorten zijn. Ongeveer 2.000 gezinnen namen deel.
Internationale Dag van het Gezin
15 mei is de Internationale Dag van het Gezin. De Verenigde Naties roepen hun lidstaten op om op deze dag een actueel gezinsthema op de agenda te zetten. Het Kenniscentrum Gezinswetenschappen organiseert in dit kader elk jaar een studiedag, debat of ander event. Ook deze workshop kadert in deze traditie.
Kenniscentrum Gezinswetenschappen – Odisee
kcgezinswetenschappen@odisee.be | https://kcgezinswetenschappen.odisee.be
Het Kenniscentrum Gezinswetenschappen maakt deel uit van de onderzoeksgroep Sociaal Werk van hogeschool Odisee.
Vanuit het perspectief van gezinnen:
- voeren we praktijkgericht, beleidsvoorbereidend en - adviserend wetenschappelijk onderzoek uit;
- doen we aan maatschappelijke dienstverlening, in interactie met het werkveld;
- stimuleren we het debat over gezinnen, relaties en opvoeding via publicaties en evenementen.
We doen dat op een divers-sensitieve en actief pluralistische manier.
