'Nu al van studierichting veranderen? Dat kan wel degelijk en is vaak nuttig'

Vandaag start aan onze hogeschool – en aan ook vele andere – de zogenaamde lesvrije week. Dat is ook het geval aan de universiteiten, zij het een weekje later. Als student is het nu even uitblazen na de eerste examenperiode. Maar tegelijk is het soms bang wachten op het resultaat – zeker als je aan je eerste jaar bezig bent. Ook voor de ouders, trouwens. Hebben zoon of dochter het goed gedaan? Zitten ze wel op hun plek in de opleiding die ze gekozen hebben? Of voorspellen de cijfers helaas een minder rooskleurig verhaal?

Als moeder van studerende kinderen herken ik maar al te goed die gevoelens: de onzekerheid tijdens de examens, de onzekerheid achteraf, het resultaat dat veel bepaalt voor de rest van het jaar. De bezorgdheid ook over je kind: zal het zijn of haar droom kunnen blijven najagen – of is dit een harde realitycheck en moet er bijgesteld worden? Maar hoe dan? Want kun je nog wel bijstellen – of moet je de rit noodgedwongen uitzitten en volgend jaar misschien iets anders proberen?

Bijstellen kan wel degelijk – en het kan trouwens nú. Maar als directeur van onze hogeschool merk ik dat de mogelijkheden van wat wij ‘vroege heroriëntering’ noemen helaas nog te weinig bekend zijn. En dat is jammer, want zo gaat er voor nogal wat studenten kostbare tijd verloren. Tegelijk knaagt het toch-maar-blijven-proberen aan het zelfvertrouwen van de student én zijn of haar ouders. In februari heroriënteren kan nochtans soelaas brengen. En bij uitbreiding kan ons hoger onderwijs er baat bij hebben: vroege heroriëntering kan de zogenaamde studievoortgang en studie-efficiëntie – kort gezegd: het studiesucces – van onze studenten bevorderen. Dat merken wij ook in de praktijk. Studenten die gestart zijn in een academische bacheloropleiding, onvoldoende resultaat halen in de eerste examenperiode en heroriënteren naar een professionele bacheloropleiding, vaak in een verwant domein, halen daar profijt uit. Winst in studierendement, maar ook in welbevinden – en de kans op drop out is lager. Maar al die dingen zijn jammer genoeg onvoldoende bekend.

Komt daarbij: de kant van de hogeschool zelf. De mogelijkheden om te switchen en te heroriënteren vragen flexibiliteit van onze mensen. Ze vragen de inzet van heel wat middelen om onze curricula en onze begeleiding zo te kunnen aanbieden dat een vlotte overstap in het midden van het academiejaar mogelijk wordt. Maar die middelen zijn er nu te weinig. Nochtans wil onze Vlaamse regering het studiesucces en de studievoortgang van onze studenten verhogen. Dat is toch wat ze beoogt met het voorontwerp van decreet dat nu ter goedkeuring voorligt in het Vlaams parlement, maar dat tot nu toe vooral bekend is geworden vanwege de ‘harde knip’ en de verplichte remediëring na starttoetsen voor studenten. Een correcte oriëntatie vóór je naar het hoger onderwijs gaat is zeker nodig, maar meer middelen en mogelijkheden om (vroege) heroriëntering goed te begeleiden zijn dat evenzeer. Maar dat stukje blijft tot nu toe onderbelicht of beter: onbestaand. Helaas.    

Tot slot nog een algemene bedenking over oriënteren. Als student in het hoger onderwijs zijn er heel wat manieren om je droom na te jagen of je passie te volgen. Wie bijvoorbeeld later graag in de bouwsector wil terechtkomen, kan zowel voor industrieel ingenieur kiezen (universiteit), voor professionele bachelor bouw of voor de graduaatsopleiding werforganisatie (beide aan de hogeschool). Helaas worstelen we allemaal nog met een soort hiërarchisch denken in die mogelijkheden. In de praktijk ontstaan er echter nieuwe stromen. Een professionele bachelor die ervoor kiest nog een bijkomende graduaatsopleiding te volgen, bijvoorbeeld. Of een master die ervoor kiest om een bepaald onderdeel nog verder in de praktijk uit te diepen in een bijkomende professionele bacheloropleiding. Niet zelden worden die keuzes ook gemaakt na een eerste  werkervaring. De flexibilisering van het hoger onderwijs heeft die trajecten versneld mogelijk gemaakt en heeft op die manier ook veel meer kansen geboden aan een diversiteit aan mensen en dito profielen.

Als we oriëntering nu eens zo probeerden te bekijken. En heroriëntering, als het toch niet loopt zoals gehoopt, ook in een vroege fase meer zouden ondersteunen. Zou dat geen grotere bijdrage kunnen leveren aan het studiesucces in het hoger onderwijs dan een decreet dat meteen ook weer heel veel extra regels en lasten dreigt op te leggen aan de hogeronderwijsinstellingen? 

Ann Verreth
Algemeen Directeur hogeschool Odisee